تغذیه‌ی زمستانی از نگاه طب سنتی

۲۸ دی ۹۲ | آسمان هشتم

مصرف غذاهای گوشتی و استفاده از ادویه‌های مختلف در تهیه آن می‌تواند موجب گرمتر شدن بدن شود همچنین مانع از تولید رطوبت و تری در بدن می‌شود.

در فصل زمستان حرارت غریزی بدن بیشتر از سایر فصل‌هاست و ظاهر بدن سرد ولی باطن آن گرم است.

برخی افراد در فصل زمستان ترشی مصرف می‌کنند به دلیل اینکه مصرف این ماده غذایی، گرمای درون بدن را به تعادل می‌رساند.

باید دانست که مصرف غذاهای گوشتی و استفاده از ادویه‌های مختلف در تهیه آن می‌تواند موجب گرمتر شدن بدن شود و مانع از تولید رطوبت و تری در بدن می‌شود.

 مصرف غذاهای گوشتی در فصل زمستان موجب افزایش قوای بدن می‌شود به دلیل اینکه سیستم هضم بدن در فصل زمستان قوی‌تر است.

در فصل زمستان، قدرت هضم بدن افراد قوی‌تر است و حرارت به داخل بدن می‌رود و مصرف غذاهای غلیظ می‌تواند برای فرد مفید باشد.

در فصل پاییز استفاده از مسهل‌هایی مانند خاکشیر، روغن زیتون یا انجیر برای پاکسازی سموم از بدن به کار برده می‌شود ولی استفاده از مسهل‌های قوی در فصل زمستان مناسب نیست به دلیل اینکه موجب تحلیل قوای بدن می‌شود.

 

 افراد در فصل زمستان از مصرف موادغذایی دارای طبع سرد پرهیز کنند و این موادغذایی را با یک ماده غذایی گرم  مصرف کنند تا از ساخته شدن بیش از حد خلط بلغم پیشگیری شود.

فصل زمستان دارای طبیعت سرد و تر است و خلط بلغم در این فصل بیشتر ساخته می‌شود.

فصل زمستان برای افراد صفراوی مزاج که دارای طبیعتی گرم و خشک هستند، مفید است ولی برای افراد بلغمی مزاج و افراد بالای 60 سال مضر است. در این فصل به دلیل بسته شدن منافذ بدن، بخاراتی که تولید می‌شود، ریزش پیدا می‌کند و به صورت نزله درمی‌آید. نزله موجب بروز بیماری‌هایی مانند زکام، انواع سرماخوردگی، ذات‌الریه و ذات‌الجنب می‌شود که بروز این بیماری‌ها در این فصل افزایش پیدا می‌کند.

سفارش تغذیه ای امام رضا(ع) برای فصل زمستان

۲۸ دی ۹۲ | آسمان هشتم

امام رضا علیه‌السلام در توصیه‌های پزشکی خود در مورد راه‌های حفظ سلامتی در ماه اول زمستان می‌فرمایند:
 از طعام با طبیعت سرد پرهیز کرده، غذاهای با طبیعت و درجه حرارت گرم مصرف نماییم، از حجامت و فصد اجتناب کنیمش

مطابق آموزه‌های امام رضا (ع) به لحاظ فصول سال بهترین اوقات حجامت به جز حزیران، زمانی است که هوا معتدل باشد، یعنی در چهل روز نخست بهار و چهل روز آغاز پاییز و در فصل زمستان (خصوصاً دی ماه) و فصل تابستان (به جز 14 حزیران که ذکر شد) حجامت اثر اندکی خواهد داشت.

 امام رضا (ع) برای پیشگیری از این بیماری در فصل زمستان می‌فرمایند: هر کس می‌خواهد در همه زمستان از زکام ایمن بماند، هر روز، سه لقمه عسل با موم آن بخورد.

 امام رضا (ع) فرمودند: خوردن گردو در تابستان سبب گرمی و حرارت جسم می‌شود و موجب پیدایش کورک و دمل و جوش‌های چرکین در بدن می‌گردد اما مصرف آن در زمستان کلیه‌ها را گرم نگه می‌دارد و سردی و برودت را از بدن دفع می‌کند.

امام رضا (ع) همچنین در توصیه‌ای دیگر می‌فرمایند: در فصل زمستان غفلتاً از اتاق گرم به هوای سرد و آزاد قدم نگذارید و برای رهایی از مشکلات سرماخوردگی در ماه‌های سرد فرمودند: گل نرگس ببویید، بوییدن این گل را به طور دائم انجام دهید تا از شرّ سرماخوردگی در امان بمانید. همچنین استشمام سیاه دانه آدمی را از سرماخوردگی ایمن می‌دارد.

مطابق آموزه‌های امام رضا (ع) در فصل زمستان استحمام در هر بامداد خوب است و مصرف ماهی تازه و شیر و ورزش توصیه شده و برای رهایی از سردرد فرمودند: خوردن ماهی تازه را فراموش نکنید. هرکس از درد شقیقه و شکم درد می‌ترسد نباید در زمستان و تابستان خوردن ماهی تازه را به تأخیر اندازد.

دستورهای طبی و بهداشتی امام رضا (ع) در مورد عسل

۱۵ دی ۹۲ | آسمان هشتم

امام رضا (ع)می فرمایند: بعضی از عسلها هستند که وقتی بویشان به مشام انسان برسد عطسه می زند، بعضی از عسلها سکر آوردند و مزه بسیار تند و سوزنده ای دارند، این نوع عسلها کشنده اند.
 امام الرضا (ع) از پدرانش از پیامبر (ص) نقل شد که فرمود: اگر در چیزی شفا باشد در حجامت و نوشیدن عسل است
از امام الرضا (ع) از پدرانش از پیامبر (ص) نقل شد که فرمودند: به هر کس از شما که عسل تعارف کردند رد نکند.( بگیرد و بنوشد).
امام رضا علیه السلام در روایتی دیگر عسل را مایه تقویت حافظه برشمرده می فرماید: سه چیز حافظه را زیاد می کند و بلغم را از بین می برد ، قرائت قرآن ، عسل و کندر.

هر کس می خواهد در فصل زمستان از بیماری سرماخوردگی در امان بماند،‌ همه روزه سه قاشق عسل بخورد.

توصیه طب سنتی

عسل با سیر برای رفع سرما خوردگی مفید است و اگر هر روز خورده شود عمل گوارش را آسانتر می گردند . اگر عسل را با شیر مخلوط کرده بخوریم التهاب و ورم گلو را فرو می نشاند .

زنبور کارگر برای تهیه یک گرم عسل ، متجاوز از شصت پرواز انجام می دهد . و در هر پرواز از بیش از هزار گل ، نوش برداری می کند . عسل به خاطر ترکیب خاص خود فاسد نمی شود و میکروب در آن نفوذ نمی کند .

از عسل در فرآورده های ضد سرفه بطور مستقیم و غیرمستقیم استفاده می شود . مزه مزه و غرغره شربت عسل برای برطرف کردن زخم های دهان و ورم گلو بسیار سودمند است. عسل ضد آسم است

• عسل با اینکه بسیار شیرین است، برای دندان ها و لثه مضر نیست، بلکه لثه ها را سالم می سازد و دندان ها را سفید می کند.

• دستگاه گوارش را پاک می سازد و ضد اسهال است. در تحقیقات ثابت شده اثر بسیار مفیدی برعفونت های معده با هلیکو باکتر پیلوری دارد. از این رو ضد زخم معده و دستگاه گوارش است.

• عسل در درمان آب مروارید ( کاتاراکت ) مفید است.

• عسل بادشکن است و برای معالجه قولنج روده تجویز می شود و در مسمومیت های غذایی، دستگاه گوارش را پاک می سازد.

•سکنجبینی که با عسل تهیه می شود، صفرابری اعلاست.

• سنگ های کلیه و مثانه را از بین می برد. برای این منظور عسل را با کندر باید مصرف کرد.

• عسل خواب آور است و به مبتلایان به بیماری کم خوابی توصیه می شود که قبل از خواب چند قاشق مرباخوری عسل میل کنند.

• برای رفع کم اشتهایی مفید است و کلاً جریان خون را در بدن بهبود می بخشد. از این رو به رشد عضلات کمک می کند، پس برای بچه های کم اشتها و افراد ورزشکار بسیار مفید است.

• عسل گرفتگی مویرگ ها را باز می کند و برای عروق بسیار مفید است. پس سالمندان اگر هر روز شربت عسل و لیموی تازه بنوشند، عمر طولانی تری خواهند داشت.

• حتی موم عسل نیز خواص زیادی دارد و ماسک آن برای صورت، چین و چروک و فرورفتگی های پوست را می پوشاند و پوست را لطیف می کند.

توصیه امام رضا (ع)به مصرف خربزه

۰۸ دی ۹۲ | آسمان هشتم

امام رضاعلیه السلام می فرماید : خربزه به منزلۀ آب است ، به منزلۀ شیرینی است ، معطر است ، میوۀ گوارا ست ، نظیف کنندۀ دهان و دندان است ، طعام خوبی است ، خورش شایسته ایست ، مثانه را شستشو می دهد ، صورت را صاف می کند و دهان را خوشبو می کند .

و نیز فرمود : خوردن خربزه با شکم خالی و ناشتا باعث درد پا و فلج می شود . 

توصیه طب سنتی

فواید مصرف خربزه:

خربزه با داشتن رطوبت بسیار رطوبت بخش مغز و بدن است.
مصرف زیاد آن در افراد مستعد باعث بروز چاقی می شود.
خربزه شیرافزا و باعث افزایش عرق و ادرار است.
به خاطر خواصی که دارد می تواند برخی از سنگ های دستگاه ادراری را دفع کند در این رابطه برخی حکما حتی مصرف 2 درهم پوست خشک خربزه را برای دفع سنگ های کلیه توصیه می کنند.
یکی دیگر از فواید پوست خربزه کمک آن به پخت سریع گوشت است.
بهترین زمان خوردن خربزه بین دو وعده غذا و در حالتی است که غذای قبلی از معده عبور کرده باشد.
مضراتی که حکما برای خربزه در کتب آورده اند:
اگر در معده فردی که می خواهد خربزه بخورد، خلطی وجود داشته باشد، خربزه به خاطر لطافتش سریع به آن خلط تبدیل می شود.
خربزه سریع التعفن است یعنی در معده ای که قادر به هضمش نباشد حرارت غیرطبیعی در آن اثر کرده، باعث عفونت مواد می شود.
خربزه در برخی افراد باعث بروز سردرد می شود و این افراد باید از مصرف آن پرهیز کرده یا حتما آن را با مصلحش استفاده کند.
خوردن خربزه در حالت ناشتا خطر بروز تب های صفراوی را بالا می برد.
همچنین خوردن خربزه بلافاصله بعد از غذا باعث فساد هضم می شود.
خوردن خربزه با غذاهای غیرلطیف و غلیظ مانند پنیر باعث بروز انسدادها در بدن می شود.
مصلح خربزه:
حکما سرکه و آب انار ترش را به عنوان مصلح خربزه ذکر کرده اند اما اگر با مصرف مصحلات نیز عوارض پابرجا باشد حتما باید از مصرف آن پرهیز شود.

منبع: درمان با طب سنتی

فواید و آثار عطسه در کلام امام رضا علیه السلام

۰۸ دی ۹۲ | آسمان هشتم

در کتاب الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه‏السلام درباره علت اینکه گاهی بر انسان عطسه عارض می شود چنین آمده است : بدان که علّت عطسه آن است که خداوند ، چون بنده‏اى را نعمتى دهد و او سپاسگزارى بر آن را از یاد ببَرَد ، خداوند ، بادى بر او چیره میسازد که در تن وى میچرخد و سرانجام ، از سوراخ‏هاى بینى او بیرون میآید و شخص ، خداوند را بر آن عطسه ، سپاس گوید و خدا ، این سپاس گفتن را سپاس آن نعمت قرار میدهد . همچنین ، هیچ کس عطسه نمیکند ، مگر این که غذایش گوارا مى‏شود .ی
در حدیثی دیگر امام رضا (ع) عطسه را از جانب خداوند دانسته می فرماید: دهن دره از شیطان است و عطسه از خدای عزول جل است.
علامه مجلسی(ره) در تفسیر این کلام می نویسد: اینکه دهن دره را از جانب شیطان دانسته ، برای آن است که دهن دره بواسطۀ سنگینی بدن و پُری شکم و سستی و میل آن بخواب است، و مقصود حضرت باز داشتن مردمان از آنچه که باعث پدید آن دهن دره است ، می باشد.
مانند: پرخوری و سیری و مانند اینها که انسان را از طاعات سنگین کند و از انجام خیرات کسل نماید.
در کتاب عیون اخبار الرضا هم نقل شده است: در نامه‏اى که امام رضا (ع) به مأمون نوشت، فرمود: صلوات بر پیامبر (ص) در هر جا لازم است از جمله هنگام عطسه کردن و سر بریدن حیوانات و غیر آن.
در روایات نقل شده که پس از عطسه از خداوند طلب رحمت کنیم . در همین زمینه صفوان بن یحیى می گوید: در خدمت حضرت رضا علیه السلام بودم پس آنحضرت عطسه زد، من باو گفتم : « صلى اللّه علیک » دوباره عطسه زد من گفتم : « صلى اللّه علیک » براى سومین بار عطسه زد و من گفتم : « صلى اللّه علیک » و عرض کردم : اگر مانند شما (امام معصومى ) عطسه زد همانطور که ما بهم می گوییم « یرحمک الله » آنطور بگوئیم یا اینطور که من می گویم ؟ فرمود: چرا مگر نمی گوئى : « صلى اللّه على محمد و آله » ؟ عرض کردم : چرا، فرمود: (تو می گوئى )؟ « ارحم محمدا و آل محمد» یعنى پس از آنکه می گوئى : « صلى اللّه على محمد و آله » ، دنبالش می گوئى : « ارحم محمدا و آل محمد» و این هر دو طلب رحمت است بدو لفظ: یکى بلفظ « یرحمک الله » و دیگر بلفظ « ارحم محمدا و آل محمد» .

توصیه های امام رضا علیه السلام درباره حمام و بهداشت فردی

۰۳ دی ۹۲ | آسمان هشتم

امام رضا علیه السلام در سفارشی بهداشتی حمام را دارای فواید و منافع بسیاری دانسته

می فرمایند: حمام منافع زیاد و قابل توجهى دارد. مزاج آدمى را به اعتدال می کشاند. چرک و پلیدى را بر طرف می کند. رگهاى تن را از کوچک و بزرگ همه را نرم و ملایم می سازد. اعضاء را تقویت می کند. فضولات بدن را زایل می نماید؛ مواد زاید را ذوب و نابود می گرداند و عفونات را از میان می برد.
و در سفارشی دیگر برای جلوگیری از ابتلا به برخی از ناراحتی ها می فرمایند: اگر قبل از حمام در قسمت سر و گردن احساس درد می کردید موقتاً از حمام خودداری کنید. و نیز فرمود : هر که از حمام سفالى بردارد و بربدن خود بمالد و پیسى باو برسد، ملامت نکند مگر خود را و کسى که غسل کند از آبیکه از غسل مردم جمع شده باشد در حمام و خوره باو برسد ملامت نکند مگر خود را.
امام رضا (ع) همچنین فرموده اند: کسى که می خواهد در پوست بدنش جوش و تاول پیدا نشود، قبل از اینکه داخل گرمخانه شود، یا میان آب گرم برود، به بدن خود روغن بنفشه بمالد.
امام رضا علیه السلام در بیانی دیگر افراط در حمام کردن را نهی کرده اند. سلیمان جعفرى می گوید حضرت رضا علیه السلام فرمود: حمام یک روز در میان گوشت بدن را زیاد می کند، و هر روز حمام رفتن پیه‏ هاى کلیه را آب می سازد.
امام رضا علیه السلام در سخنانی جامع آداب حمام کردن را برشمرده می فرماید:
هر گاه خواستی حمّام بروی و در سر خود ناراحتی پیدا نکنی، هنگام ورود به حمّام ‌ابتدا پنج جرعه آب گرم بنوش، در این صورت به خواست خدای تعالی، از سردرد و درد شقیقه در امان خواهی بود. بعضی گفته‌اند هنگام ورود به حمام پنج مشت آب گرم‌ روی سر خود بریز. بدان که حمّام هم ترکیبی مانند ترکیب بدن دارد، یعنی همان‌طور که‌ بدن دارای چهار طبع است حمّام نیز دارای چهار خانه می‌باشد: خانه اول: سرد و خشک است، خانه دوم: سرد و مرطوب، خانه سوم: گرم و مرطوب، و خانه چهارم: گرم و خشک.

شربت مخصوص امام رضا (ع) برای حفظ سلامتی و تندرستی

۰۲ دی ۹۲ | آسمان هشتم

امام رضا علیه السلام  سفارش به استفاده از شربتی مخصوص دارند و چنین توصیه می کنند: بعد از غذایت از شربت مصفّای کهنه ای که نوشیدنش حلال است  می نوشی .
امام رضا علیه السلام درباره نحوه تهیه این شربت می فرماید: ده رطل ( تقریبا 4)کیلو مویز پاک کرده را با دقت در آب بشویید و بعد آبی که بر روی آن ریخته می شود باید صاف و زلال باشد. مقدار آب در حدودی است که به قدر چهار انگشت روی مویزها بایستد.
این ظرف را در پاییز یا زمستان در مدت 72ساعت ودر تابستان در 24ساعت به حال خود بگذارید آب این کشمش(مویز)اگر از باران و یا آبی که سرچشمه ی آن به طرف مشرق باشد بهتر است و بعد محتویات این ظرف را در یک دیگ تمیز بریزید و سپس روی آتش قرار دهید تا کشمش ها بپزد و باد کند سپس کشمش ها را می فشارید و شیره را پس از تصفیه دور از آتش می گذارید تا سرد شود .
برای نوبت دوم مجددا شیره را در یک دیگ ریخته روی آتش گذاشته تا با حرارت ملایمی بجوشد و با همین حرارت آن قدر بجوشد تا دوسومش بخار شده و یک سوم آن باقی بماند سپس از روی آتش بردارید و مقدار500-400 گرم عسل صاف شده از موم طبیعی و خالص در آن بریزید و برای بار سوم روی آتش به همان میزان حرارت دهید که به میزان همان مقدار از عسل مقدار آب آن کاهش یابد .
برای معطر ساختن آن و هم از لحاظ تقویت بنیه می توانید ادویه های زیرا به آن اضافه نمایید زنجبیل و زعفران از هر یک ،یک مثقال میخک و دارچین و مصطکی و سنبل الطیب و کاسنی از هر یک نیم مثقال این مواد را کاملا کوبیده و نرم نمایید و درپارچه ی نظیف و ضخیم بسته یا دوخته و میان ظرف که شیره ی مویز می جوشد بیاندازید و با آن حال که شیره ی مویز در ظرف به آرامی می جوشد به هم بزنید و هم زدن را هم چنان ادامه بدهید تا آب هایش بخار شود و حجم محتویات ظرف به میزان اول خود برسد سپس از روی آتش بردارید پس از سرد شدن آن را در شیشه بریزید این شربت باید سه ماه در شیشه بماند تا ترکیبات آن کاملا به هم بیامیزد و نوبت نوشیدن آن فرا رسد موقع نوشیدن هم با آب خالص مخلوط نموده و بعد از صرف غذا نوشیده شود که در این صورت در درمان بسیاری از بیماری ها مانند نقرس و اختلال های دیگر بدن و در درمان ناراحتی های عصبی و مغزی و کبدی و در طحال و معده دارای اثر قطعی است .
ممکن است بعد از نوشیدن این نوشابه ی مقوی تشنگی حاصل شود اما باید مقدار مصرفی این آب نصف مقدار آب معمولی که می نوشید باشد .